આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય ભંડોળ (IMF) શું છે? International Monetary Fund in Gujarati

ઇન્ટરનેશનલ મોનેટરી ફંડ (IMF) એ આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય સંસ્થા છે, જેનું મુખ્ય મથક વોશિંગ્ટન, ડી.સી.માં છે, જેમાં 190 દેશોનો સમાવેશ થાય છે. તેનું જણાવેલ મિશન "વૈશ્વિક નાણાકીય સહકારને પ્રોત્સાહન આપવા, નાણાકીય સ્થિરતા સુરક્ષિત કરવા, આંતરરાષ્ટ્રીય વેપારને સરળ બનાવવા, ઉચ્ચ રોજગાર અને ટકાઉ આર્થિક વૃદ્ધિને પ્રોત્સાહન આપવા અને સમગ્ર વિશ્વમાં ગરીબી ઘટાડવા માટે કામ કરવાનું છે." 1944માં રચાયેલી, 27 ડિસેમ્બર 1945ના રોજ બ્રેટોન વુડ્સ કોન્ફરન્સમાં મુખ્યત્વે હેરી ડેક્સ્ટર વ્હાઇટ અને જ્હોન મેનાર્ડ કીન્સના વિચારોથી શરૂ થઈ, તે 1945માં 29 સભ્ય દેશો સાથે ઔપચારિક અસ્તિત્વમાં આવી અને આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય વ્યવસ્થાના પુનઃનિર્માણના ધ્યેય સાથે. તે હવે ચૂકવણીની સંતુલન મુશ્કેલીઓ અને આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય કટોકટીના સંચાલનમાં કેન્દ્રિય ભૂમિકા ભજવે છે. દેશો ક્વોટા સિસ્ટમ દ્વારા પૂલમાં ભંડોળનું યોગદાન આપે છે જેમાંથી ચુકવણી સંતુલનની સમસ્યાનો અનુભવ કરતા દેશો નાણાં ઉછીના લઈ શકે છે. 2016 સુધીમાં, ફંડ પાસે XDR 477 બિલિયન (લગભગ US$667 બિલિયન) હતું.

ભંડોળ અને અન્ય પ્રવૃત્તિઓ જેમ કે આંકડા અને વિશ્લેષણ, તેના સભ્યોની અર્થવ્યવસ્થાની દેખરેખ અને ચોક્કસ નીતિઓની માંગ દ્વારા, IMF તેના સભ્ય દેશોની અર્થવ્યવસ્થાને સુધારવા માટે કામ કરે છે. આર્ટિકલ ઑફ એગ્રીમેન્ટમાં જણાવવામાં આવેલા સંગઠનના ઉદ્દેશ્યો છે: આંતરરાષ્ટ્રીય નાણાકીય સહકાર, આંતરરાષ્ટ્રીય વેપાર, ઉચ્ચ રોજગાર, વિનિમય-દર સ્થિરતા, ટકાઉ આર્થિક વૃદ્ધિ અને નાણાકીય મુશ્કેલીમાં સભ્ય દેશોને સંસાધનો ઉપલબ્ધ કરાવવાને પ્રોત્સાહન આપવા. IMF ભંડોળ બે મુખ્ય સ્ત્રોતોમાંથી આવે છે: ક્વોટા અને લોન. ક્વોટા, જે સભ્ય રાષ્ટ્રોના એકત્રિત ભંડોળ છે, મોટાભાગના IMF ભંડોળ પેદા કરે છે. સભ્યના ક્વોટાનું કદ વિશ્વમાં તેના આર્થિક અને નાણાકીય મહત્વ પર આધારિત છે. વધુ આર્થિક મહત્વ ધરાવતા રાષ્ટ્રો પાસે મોટા ક્વોટા હોય છે. ખાસ ડ્રોઇંગ રાઇટ્સ સ્વરૂપે IMFના સંસાધનોને વધારવાના સાધન તરીકે સમયાંતરે ક્વોટામાં વધારો કરવામાં આવે છે.

વર્તમાન મેનેજિંગ ડિરેક્ટર (MD) અને IMFના ચેરવુમન બલ્ગેરિયન અર્થશાસ્ત્રી ક્રિસ્ટાલિના જ્યોર્જિવા છે, જેમણે 1 ઓક્ટોબર, 2019 થી આ પદ સંભાળ્યું છે. ભારતીય-અમેરિકન અર્થશાસ્ત્રી ગીતા ગોપીનાથ, જેમણે અગાઉ મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી તરીકે સેવા આપી હતી, તેમને પ્રથમ નાયબ મેનેજિંગ ડિરેક્ટર તરીકે નિયુક્ત કરવામાં આવ્યા હતા. પિયર-ઓલિવિયર ગૌરીંચાસે 24 જાન્યુઆરી, 2022 ના રોજ મુખ્ય અર્થશાસ્ત્રી તરીકે ગોપીનાથની જગ્યા લીધી.

સંસ્થા

IMF નું નેતૃત્વ બોર્ડ ઓફ ગવર્નર્સ દ્વારા કરવામાં આવે છે, જેમાંથી દરેક સંસ્થાના આશરે 180 સભ્ય રાજ્યોમાંથી એકનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. ગવર્નરો, જેઓ સામાન્ય રીતે તેમના દેશોના નાણા પ્રધાનો અથવા કેન્દ્રીય બેંકના નિર્દેશકો હોય છે, તેઓ IMF મુદ્દાઓ પર વાર્ષિક બેઠકોમાં હાજરી આપે છે. ફંડની રોજ-બ-રોજની કામગીરી એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડ દ્વારા સંચાલિત કરવામાં આવે છે, જેમાં 24 એક્ઝિક્યુટિવ ડિરેક્ટર્સ હોય છે જેઓ અઠવાડિયામાં ઓછામાં ઓછા ત્રણ વખત મળે છે. આઠ નિર્દેશકો વ્યક્તિગત દેશોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે (ચીન, ફ્રાન્સ, જર્મની, જાપાન, રશિયા, સાઉદી અરેબિયા, યુનાઇટેડ કિંગડમ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ), અને અન્ય 16 વિશ્વ પ્રદેશો દ્વારા જૂથબદ્ધ ફંડના બાકીના સભ્યોનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે. કારણ કે તે સર્વસંમતિથી મોટાભાગના નિર્ણયો લે છે, એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડ ભાગ્યે જ ઔપચારિક મતદાન કરે છે. બોર્ડની અધ્યક્ષતા મેનેજિંગ ડિરેક્ટર દ્વારા કરવામાં આવે છે, જેની બોર્ડ દ્વારા નવીનીકરણીય પાંચ વર્ષની મુદત માટે નિમણૂક કરવામાં આવે છે અને 140 થી વધુ દેશોના લગભગ 2,700 કર્મચારીઓના ફંડના સ્ટાફની દેખરેખ રાખે છે. મેનેજિંગ ડિરેક્ટર સામાન્ય રીતે યુરોપિયન હોય છે અને-પરંપરા પ્રમાણે-અમેરિકન નથી. પ્રથમ મહિલા મેનેજિંગ ડિરેક્ટર, ફ્રાન્સની ક્રિસ્ટીન લેગાર્ડની નિમણૂક જૂન 2011 માં કરવામાં આવી હતી.

દરેક સભ્ય ક્વોટા સબ્સ્ક્રિપ્શન તરીકે ઓળખાતી રકમનું યોગદાન આપે છે. દર પાંચ વર્ષે ક્વોટાની સમીક્ષા કરવામાં આવે છે અને તે દરેક દેશની સંપત્તિ અને આર્થિક કામગીરી પર આધારિત હોય છે-જેટલો દેશ સમૃદ્ધ છે, તેનો ક્વોટા જેટલો મોટો છે. ક્વોટા લોનપાત્ર ભંડોળનો એક પૂલ બનાવે છે અને તે નક્કી કરે છે કે દરેક સભ્ય કેટલા પૈસા ઉછીના લઈ શકે છે અને તેની પાસે કેટલી મતદાન શક્તિ હશે. ઉદાહરણ તરીકે, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સનું આશરે $83 બિલિયન યોગદાન એ કોઈપણ IMF સભ્યનું સૌથી વધુ યોગદાન છે, જે કુલ ક્વોટાના આશરે 17 ટકા જેટલું છે. તદનુસાર, યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ બોર્ડ ઓફ ગવર્નર્સ અને એક્ઝિક્યુટિવ બોર્ડ બંને પર કુલ મતોના લગભગ 17 ટકા મેળવે છે. આઠ ઔદ્યોગિક રાષ્ટ્રોનું જૂથ (કેનેડા, ફ્રાન્સ, જર્મની, ઇટાલી, જાપાન, રશિયા, યુનાઇટેડ કિંગડમ અને યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ) ફંડના કુલ મતોના લગભગ 50 ટકાને નિયંત્રિત કરે છે.

IMF વ્યવહારમાં શું કરે છે?

1. આર્થિક દેખરેખ અને દેખરેખ. IMF સભ્ય દેશોની અર્થવ્યવસ્થાઓ પર અહેવાલો બનાવે છે અને નબળાઈ/સંભવિત જોખમના ક્ષેત્રો સૂચવે છે (દા.ત. મોટી કરન્ટ એકાઉન્ટ ડેફિસિટ/અધિક દેવાના સ્તર સાથે અસંતુલિત અર્થતંત્ર.. આર્થિક અસંતુલનના ક્ષેત્રોને પ્રકાશિત કરીને કટોકટી નિવારણ પર કામ કરવાનો વિચાર છે. IMF અહેવાલોની યાદી સભ્ય દેશો પર IMF દેશોમાં ઉપલબ્ધ છે

2. નાણાકીય કટોકટી ધરાવતા દેશોને લોન. IMF પાસે $300 બિલિયન લોનપાત્ર ભંડોળ છે. આ સભ્ય દેશો તરફથી આવે છે જેઓ જોડાવા પર ચોક્કસ રકમ જમા કરે છે. નાણાકીય/આર્થિક કટોકટીના સમયમાં, IMF નાણાકીય પુન: ગોઠવણના ભાગરૂપે લોન ઉપલબ્ધ કરાવવા માટે તૈયાર હોઈ શકે છે.

IMF એ 1997 થી બેલઆઉટ પેકેજોમાં $180 બિલિયન કરતાં વધુની વ્યવસ્થા કરી છે. 1976 માં, IMF એ UK ને લોન આપી કારણ કે પાઉન્ડ સ્ટર્લિંગ દબાણ હેઠળ આવી રહ્યું હતું. આ લોન બજેટ ખાધ ઘટાડવા અને પાઉન્ડના મૂલ્યને બચાવવા વ્યાજ દરોમાં વધારો કરવાની શરતો સાથે આવી હતી.

2010/11 માં IMF એ ગ્રીક અર્થતંત્રને બેલઆઉટમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી હતી, જેમાં $110 બિલિયન સુધીની કુલ લોન સામેલ હતી.

3. શરતી લોન/માળખાકીય ગોઠવણ. લોન આપતી વખતે, IMF સામાન્ય રીતે અમુક માપદંડોને પૂર્ણ કરવાનો આગ્રહ રાખે છે. આમાં ફુગાવાને ઘટાડવા માટેની નીતિઓનો સમાવેશ થઈ શકે છે (નાણાકીય નીતિને કડક બનાવવી)

• ફુગાવો ઘટાડવો (નાણાકીય નીતિ કડક બનાવવી)
• ખાધ ઘટાડવાની નીતિઓ (ઉચ્ચ કર)
• સપ્લાય-સાઇડ પોલિસીઓ, જેમ કે ખાનગીકરણ, ડિરેગ્યુલેશન અને સુધારેલ કર સંગ્રહ.
• કિંમત નિયંત્રણો દૂર કરી રહ્યા છીએ
• મુક્ત વેપાર - ટેરિફ અવરોધો દૂર કરવા
• ચાલુ ખાતાની ખાધ ઘટાડવા ચલણનું અવમૂલ્યન.

4. ટેકનિકલ સહાય અને આર્થિક તાલીમ. IMF ઘણા અહેવાલો અને પ્રકાશનો ઉત્પન્ન કરે છે. તેઓ સ્થાનિક અર્થતંત્રો માટે સમર્થન પણ આપી શકે છે.

IMF કેવી રીતે ધિરાણ કરે છે?

IMFને સભ્ય દેશો દ્વારા ધિરાણ આપવામાં આવે છે જેઓ જોડાવા પર ભંડોળનું યોગદાન આપે છે. તેઓ તેમની સદસ્યતા દરમિયાન આ વધારો પણ કરી શકે છે. IMF તેના સભ્ય દેશોને પણ વધુ પૈસા માટે કહી શકે છે. IMF ના નાણાકીય સંસાધનો 1950માં લગભગ $50 બિલિયનથી વધીને લગભગ $300 બિલિયન થઈ ગયા છે, જે તેના 183 સભ્યોના યોગદાનમાંથી પ્રાપ્ત થયા છે. આ પ્રારંભિક રકમ દેશોના અર્થતંત્રના કદ પર આધારિત છે. દા.ત. અમેરિકાએ સૌથી વધુ રકમ IMFમાં જમા કરી છે. યુ.એસ. પાસે હાલમાં IMF પર 16% મતદાન અધિકારો છે, જે IMF પાસે જમા કરાયેલા તેના ક્વોટાનું પ્રતિબિંબ છે. યુકે પાસે IMF ના 4% મતદાન અધિકારો છે. વિકાસશીલ દેશોને 'ગરીબી ઘટાડવાનો સામનો કરવા' માટે રાહત દરે લોન પણ ઉપલબ્ધ છે.

શું IMF બજારોને અસર કરે છે?

IMF બજારોને અસર કરે છે કે તેના કાર્યક્રમો આર્થિક અસ્થિરતાને દૂર કરવા માટે રચાયેલ છે, જેમ કે સાર્વભૌમ દેવાની કટોકટી કે જેણે 2010 માં ગ્રીસ, પોર્ટુગલ, આયર્લેન્ડ અને આઇસલેન્ડને અસર કરી હતી. વિશ્વભરમાં સ્વસ્થ અર્થવ્યવસ્થાના વિકાસ અને સમર્થન માટે IMFની ક્રિયાઓ ફાળો આપે છે. સ્થિર અને સ્વસ્થ બજારો.

શું IMF મારા રોજિંદા જીવનને અસર કરે છે?

આ પ્રશ્નનો જવાબ તમારા સરનામા પર આધાર રાખે છે. જો તમે યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ, યુનાઇટેડ કિંગડમ અથવા જર્મનીમાં રહો છો, ઉદાહરણ તરીકે, તમારા રોજિંદા જીવનમાં IMF મોટે ભાગે અદ્રશ્ય છે કારણ કે તમારા દેશની અર્થવ્યવસ્થા સામાન્ય રીતે સ્વસ્થ છે. તેનાથી વિપરીત, IMF યુક્રેન, ધ ગામ્બિયા અને લાઇબેરિયા (અન્ય લોકો વચ્ચે) ના નાગરિકોના રોજિંદા જીવનને નોંધપાત્ર રીતે અસર કરે છે કારણ કે તે આ દેશોને લોનનું સંચાલન કરે છે અને તેમની સંઘર્ષશીલ અર્થવ્યવસ્થાને સુધારવામાં મદદ કરવા માટે કામ કરે છે.